Size çok mantıklı gelen ancak test katılımcılarınızın aklını karıştıran test senaryosu yazdığınız oldu mu?
Kullanıcı araştırması alanında yeni ya da deneyimli oluşu fark etmeksizin, bu herkesin başına gelebilir. Bu tip bir durumun ortaya çıkış nedenlerini açıklamadan önce, size kısa bir hikaye anlatacağım:
Lisede, konuşma dersinde bir öğretmen, sınıftaki herkesin 3×5 ölçüsündeki kartlara adım adım fıstık ezmesi ve reçel sandviçi tarifi yazmasını istemiş.
Öğrenciler yazmayı bitirdiğinde, öğretmen birkaç öğrenciyi tahtaya çağırıp her birine farklı bir malzeme seti vermiş. Ayrıca, rastgele seçilmiş 3×5 kartlardan da verip, adımları harfiyen izleyerek, fıstık ezmesi ve reçelli sandviç yapmalarını talep etmiş.
Fıstık ezmesi ve reçelli sandviç tarifi yazmak kolay görünse de, tariflerin hiçbirinin sonucu beklendiği gibi olmamış.
Bir öğrencinin ekmek dilimlerini çıkarabilmesi için plastik ekmek poşetini yırtması gerekmiş çünkü kartındaki adımlardan birinde, poşetin ne şekilde açılacağı belirtilmeden, ekmek dilimlerinin çekip alınması gerektiği yazılmış. Başka bir öğrencinin ise, francalayı elleriyle bölmesi ve fıstık ezmesi ile reçeli elleriyle sürmesi gerekmiş çünkü bıçağı yokmuş.
Tahmin edebileceğiniz gibi, her şey birbirine karışmış ve ortaya sandviçin doğurduğu bir kaos çıkmış.
Peki bunun kullanıcı araştırmasıyla ne gibi bir ilgisi var?
Sandviç örneği, araştırma katılımcılarının test esnasında hedeften sapmaları durumunda neler olduğunu tam olarak gözler önüne seriyor. Size çok mantıklı gelen görev ve sorular katılımcılar için yeterince açık olmayabiliyor.
Ne yapmaları gerektiğinden emin olamayan katılımcıların, talimatlarınızı sizin hedeflediğinizden farklı bir şekilde yorumlayabilmeleri gayet mümkün. Bu durum yaşandığında, test tamamıyla hedefinden sapar ve sonuçları faydalı ya da bilgilendirici olmaz.
Bu durum neden kaynaklanır?
Test katılımcıları, birçok farklı sebepten ötürü hedeften şaşabilir. Test planınızın anlatımı açık olmayabilir ya da yanlış yönlendiriyor olabilir. Eğer sebep bu ise, durum kolay bir şekilde çözülebilir. Bir deneme testi yaparak testinizdeki başlıca hataları görebilirsiniz.
Ama belirlediğiniz personalara uygun olmayan yanlış bir katılımcı kitlesi seçtiyseniz, daha zor bir durumla karşı karşıyasınız demektir. Plastik poşete sahip ekmek kullanan kişiler için harika bir test planı hazırlayıp, katılımcılarınızı francala kullanan ve bıçağı olmayan kişiler arasından seçmiş olabilirsiniz.
Yanlış katılımcıları seçerseniz, test planınızı ne kadar iyi tasarladığınızdan bağımsız olarak, test sonuçlarınızın işe yaramama ihtimali çok yüksektir.
Eğer doğru katılımcıları seçmek ve eylemlerinize temel oluşturacak içgörüleri sağlayacak testler hazırlamak istiyorsanız, aşağıdaki 5 adımı dikkate almanızı öneririm.
- Kullanıcılarınız hakkında olabildiğince fazla bilgi edinin.
Çok iyi sonuçlar elde etmek yalnızca çok iyi bir test planı hazırlamaya bağlı değildir. O da, bunun bir parçası olmakta birlikte, en önemli parçası olduğunu söylemek yanlış olur. Doğru test katılımcılarını seçebilmek için kullanıcılarınızın kim olduğunu anlamanız gerekir.
Kullanıcılarınızı ne kadar iyi tanıyorsunuz? Örneğin, sandviçlerini hazırlarken hangi ekmeği kullandıklarını biliyor musunuz? Francala ekmeği mi, tost ekmeği mi, yoksa başka bir ekmek çeşidi mi kullanıyorlar? Araçları nelerdir? İhtiyaçları olan tüm araçlara sahipler mi?
Eğer kullanıcılarınızı anlamazsanız, testiniz için doğru katılımcıları da seçemezsiniz.
- Doğru test katılımcılarını seçin.
Mükemmel, akademik açıdan en titiz test planını hazırlamış olabilirsiniz. Ancak, yanlış bir kitle ile yola çıkarsanız, işinize yaramayacak sonuçlar elde edersiniz.
Öte yandan, ortalama bir test planınız varsa ve siz doğru kişileri seçtiyseniz, işinize yarar içgörüleri almanıza faydaları büyük olur. Bunları da, üzerinde çalıştığınız alanı geliştirmek için kullanabilirsiniz.
Çalışmanız için doğru test katılımcılarını bir araya getirebilmek amacıyla şu kaynaklardan faydalanmanızı öneririm:
- Doğru geri bildirimleri elde edebilmek için müşteri segmentasyonu yöntemini kullanma
- Eleme soruları yardımıyla UX araştırmanız için hedef kitleye erişme
- İpucu belgesi: UX araştırmanız için test katılımcılarını seçme
- Daha iyi araştırma katılımcıları seçme
- Test planınızı dikkatlice hazırlayın.
Müşterilerinizi tanıdığınıza ve doğru kişileri seçtiğinize göre test planınızı hazırlama vaktiniz geldi.
Unutmayın, kullanıcı siz değilsiniz. Tüm varsayımlarınızı bir kenara bırakın. Katılımcıların testinizin adım adım akışını nasıl deneyimleyeceğini düşünün.
İşler hangi noktada ters gidebilir? Hangi kısımlarda zorluk yaşayabilirler? Nerede akılları karışabilir ya da kaybolabilirler? Hangi aşamada daha açık olunmasına ihtiyaçları olabilir?
Kendinize önden bu soruları sormanız, testinizi hayata geçirmeden gizli tehlikeleri görmenize yardımcı olur. Ayrıca, varsayımlarınızın farkında olmanız, önyargılı sorulardan kaçınmanızı sağlar.
- Düzenlemelerinizi test katılımcılarınızın bakış açısıyla yapın.
Bir testi tasarlarken belirli sonuçlar elde etmeyi amaçlarsınız. Hedeflediğiniz sonuçlara uygun geri bildirimler elde etmek için senaryoyu tersine çevirmeniz gerekir.
Test planınızı yazmayı tamamladığınızda, teste katılan kişinin bakış açısıyla bir kez daha okuyun.
Kendinize daha fazla soru sorun. Bu sorunun bir anlamı var mı? Anlatımım yanlış yönlendiriyor mu? Yönlendirici bir soru soruyor muyum? Bunu en etkin nasıl aktarabilirim?
Bu sefer de, hedef kitlenizin, kendiniz olduğunu varsayın. Bu test istediğiniz şekilde sonuç elde etmenizi sağlayacak mı? Test planınızın üzerinden geçerken uygun gördüğünüz değişiklikleri uygulayın.
- Bir deneme testi yapın
Planınızın hazır olduğunu düşünüyorsanız, bir deneme yapın ve düzenleme yapmaya hazır olun. Diğer insanlar sizin beklediğinizden farklı şeyler yapacaklardır.
Deneme testi esnasında, kullanıcıların nerede aklının karıştığını ya da nerede hedeften saptığını gözlemleyin. Onların yanlış anladığı noktalar, sizin tam olarak neleri revize etmeniz gerektiğini gösterecektir.
Deneme testini analiz edip test planınızdaki ana meseleleri gözden geçirdikten sonra, testiniz son halini alır.
Eğer, web sitenizi ya da uygulamanızı düzenlemeye yardımcı olacak faydalı kullanıcı geri bildirimleri elde etmek istiyorsanız, hedef kitlenizin kim olduğunu anlamanız gerekir. Böylelikle testinizi uygulayabileceğiniz doğru kişileri seçebilirsiniz.
Sandviç örneğinden aldığım dersi kısaca belirtmem gerekirse; dünyanın en iyi test planını hazırlamış olabilirim, ancak doğru kullanıcılar ile çalışmazsam, hedef kitlemi tanımazsam, doğru ve kullanışlı sonuçları da asla elde edemem.
En doğru sonuçları ise, ikisini de gerçekten en iyi şekilde yapınca elde edeceksinizdir; doğru kitleyi bulun ve titiz bir test planı hazırlayın. Ancak bu şekilde, daha iyi ürünler geliştirmenizi sağlayan geri bildirimler elde edebilirsiniz.